Meegebogen overloopwissel

Inleiding

Ik zie dan mijn laatste bericht van 24 november vorig jaar is. Hier is een paar redenen voor. Ten eerste merk ik dat het “modelbouwvirus” bij mij wat aan het afnemen is. Dit zal vast tijdelijk zijn, want volgens mij “genees” je nooit 100%. Het heeft wel als direct gevolg dat mijn belangstelling momenteel naar andere dingen uitgaat.
Ten tweede besteed ik veel van mijn modelbouwtijd op dit moment aan de bouw van de baan van Jos. Afgelopen herfst zijn we samen beginnen zijn baan op te bouwen. Het is leuk bij hem mijn ervaringen in te brengen en ook van hem weer te leren. En waar treinen mij op het moment misschien iets minder boeien, is de gezelligheid van het samenwerken een prima alternatief.

En dat is nu ook de aanleiding van dit artikel. In het railplan (in Märklin k-rail) is in een boog van 600 en 657mm radius, een overloopwissel nodig. Hierin voorziet het Märklin programma niet, en dus moeten we het zelf bouwen.

Nu is er een aantal bouwmethodes die toegepast kunnen worden. Ten eerste is er de bouw ter plekke. Met behulp van flexrails, kunnen de beide bogen, en de verbindende wisselboog, uitgelegd worden en afgetekend op de ondergrond. Hierop kunnen dan de bielsen worden aangebracht en daarop weer de rails. Het is een methode die veel wordt toegepast en tot prima resultaten leidt.
Tweede methode is mallen te gebruiken. Dit is voor veel mensen te bewerkelijk, maar voor degenen met een CNS-frees goed te doen.
Ik kies voor de tweede methode. Vooral, omdat ik daar ervaring mee heb. Ik zou de eerste methode ook eens moeten proberen, en ga dat vast nog wel eens doen.

Ontwerp

Zoals genoemd moeten de wissels een overloop vormen tussen een boog met 600 mm radius en één met 657 mm. Ik heb ervoor gekozen de overloop in een hoek van 60º uit te voeren. Dit lijkt me de meest realistische verhouding, op gevoel gebaseerd, niet op harde data (nu ik dit schrijf, vraag ik me af of ik hiernaar niet meer onderzoek had moeten doen).
In eerste instantie (in april 2020) heb ik het hele ontwerp proces uitgeschreven. Nu ik het terug lees vermoed ik dat de wiskunde achter dit ontwerp de meesten niet zal interesseren, dus dat slaan we even over.
Een lang verhaal kort: dit is het uiteindelijk ontwerp:

Gereedschappen en mallen

Met dit ontwerp kunnen de nodige mallen ontworpen worden.

Ten eerste de mal voor de wissel zelf. Deze is te groot om in één keer te frezen. Maar in twee keer gaat het ook. Digitaal doorknippen en twee delen afzonderlijk frezen. Ze zullen daarna weer perfect op elkaar aansluiten. Verder heb ik in de mal een kopie van de puntstukken gemaakt. Dit helpt bij het solderen ervan.

Ik heb de gootjes langer gemaakt, zodat ik niet het risico loop dat bij het inpassen in de baan we net 5 mm tekort komen. Pas dan worden de rail-einden op de juiste lengte afgekort.

Dan is er nog een mal nodig voor het op de juiste hoek vijlen van puntstuk-rails en wisseltongen.

Bedoeling is dat beide delen op elkaar gemonteerd zijn. De rail wordt er ingeschoven en steekt dan aan de zijkant uit. De twee helften zijn middels twee boutjes aan elkaar bevestigd. Worden de bouten aangedraaid, zit de rail vast.
Langs de zijkant van de mal kan de rail dan worden gevijld. Zie ook Wisselbouw. Deze mal is een verbeterde versie, omdat het de rail vastklemt.

Een tweede mal is voor het vijlen van de uitsparing in de buitenrail, waar de wisseltong invalt. Op het deel dat contact maakt wil je het onderste deel van de rail verwijderd hebben. Dat kan met deze mal.

Wederom twee delen die met twee bouten op elkaar zitten. Ik heb hier gewoon de schroefdraad in het hout getapt. Zolang ik er niet tientallen wissels mee ga maken zal het wel houden.

De bouw

In eerste instantie is de bouw redelijk eenvoudig gebleken. De rails past goed in de mal en de hulpstukken maken dat het vijl-werk ook goed uitpakt.

De ellende begon bij het maken van de midden-rail. Omdat de wissel in een niet zichtbaar stuk komt, is het niet nodig puko’s (en bielsen) aan te brengen. Daarom heb ik een stuk code 75 rail gebruikt. Dat is iets lager dan de code 100. Door een aaneengesloten stuk te gebruiken hoopte ik dat de sleper er stiller en makkelijker overheen gaat.

Wat ik nog niet verteld heb is dat de wisseltongen gepolariseerd worden. Afhankelijk van de stand van de wissel, dient het als loopvlak of als middenrail. Dit is nodig door de lengte van de wissel. Gewone Märklin wissels hebben oplopende puko’s aan beide zijden van de wisseltong en tillen de sleper er zo overheen. In dit geval is de hoek van de wisseltong te klein, waardoor een te grote afstand overbrugt moet worden. Geen probleem, dan gebruiken we de tong gewoon als middenleider.

Dat bleek niet zo mooi te gaan als verwacht. Bij de overgang naar de wisseltong bleek de sleper moeite te hebben op de tong te geraken. Vaak bleef ie aan de zijkant steken. Dit heb ik uiteindelijk opgelost door de middenrail te verlengen met stukjes styreen. Ik wilde het niet uit metaal maken, omdat dat de kans op korstsluitingen door kruisende wielen, weer zou vergroten.

Nou ja, uiteindelijk is het allemaal gelukt, en ligt het rustig te wachten totdat op de baan van Jos station Brig is gebouwd. Op de uitloop daarvan richting Lalden komt deze wissel.

Bij de inbouw moeten de servo’s aangesloten worden en de relais voor polarisatie. Ik zou daarvoor nu al draden kunnen solderen, maar doe dat liever later ter plekke. Dan weet ik zeker dat ze op de goede plek komen.

Wordt vervolgd…